«نفس‌دزدی در قرائت قرآن»؛ یادداشتی از استاد فقید، محمد تقی مروت

بسیارى از قاریان براى صرفه جوئى در نفس، حرف «ها» را از محلى بین مخرج «قاف» و «کاف» تلفظ مى کنند زیرا حرف «ها» در حالت سکون و بویژه زمانى که مشدّد است سبب استهلاک مقدار زیادى از نفس مى شود. و این نیز مطلقًا قابل قبول نیست و حرف ها بایستى به فاصله ناچیزى پس از مخرج حرف «همزه» تلفظ شود. لذا نصیحت بنده به این آقایان این است که حتمًا تکنیک صحیح تلفظ حرف «ها» را فرا گیرند.

شکوری_شبکه تخصصی قرآن تبیان

اشاره:

استاد محمد تقی مروت از بنبان گذاران فن قرائت قرآن به شیوه نوین در ایران به شمار می روند. بسیاری از اساتید کنونی که در کسوت داوری مسابقات بین المللی قرآن ایفای نقش می کنند، افتخار شاگردی در محضر این استاد بزرگ را دارند. استاد مروت پیش از انقلاب اسلامی در سفری به کشور مصر، به مدت 5 سال پیاپی از محضر مشاهیر قاریان مصری به کسب اصول و فنون قرائت قرآن پرداخت. او همچنین نخستین قاری ایرانی و شیعه ای است که در سال 53 در قدیمی ترین مسابقات بین المللی جهان اسلام(مسابقات مالزی)، به کسب رتبه نخست شانزدهمین دوره این مسابقات نائل شده است.
این استاد پیشکسوت با توصیه شیخ مرحوم عبدالباسط به کشور کانادا مسافرت می کند و این اقامت حدود سی سال به طول می انجامد. وی پس از سال ها دوری از وطن سال 1388 به ایران آمدند و به مدت چند ماه در محافل قرآنی شرکت کردند.
ایشان که از مدت ها قبل از بیماری کبد رنج می بردند، سرانجام در سن 72 سالگی در شب عاشورای حسینی سال جاری، دار فانی را وداع گفتند.
آنچه می خوانید یادداشتی است به قلم استاد مروت در باب فلسفه و اصول صحیح نفس گرفتن در تلاوت قرآن.

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله و صلاته و سلامه على رسول الله و على آله الأئمه الطاهرین
و رضی عن صحابه رسوله الأبرار الشاکرین
برادران و خواهران قرآنـى:
سلام الله علیکم و رحمته و برکاته
رب ٱشرح لى صدرى و یسر لى أمرى و ٱحلل عقده من لسانى یفقهوا قولى؛
از دیر زمان قاریان قرآنى که در قید تلاوت درست قرآن کریم نبودند و آن را صرفًا براى کسب شهرت و محبوبیت کاذب میان مستمعین مى خواندند، مبتلا به یک مشکل اساسى بودند که تلاوت صحیح قرآن را تحت الشعاع خود قرار مى داد. این مشکل اساسى، همانا تجدید نفس به هنگام «وصل» کلمات قرآنى است. در گذشته قاریان قرآن این مسأله را رعایت مى کردند و به ندرت شخصى پیدا مى شد که به این حکم عمل نکند. عمل گرفتن نفس حین تلاوت قرآن، در میان قراء به «نفس دزدى» معروف شده که اصطلاحى درست است. این ها مى پرسند: بر چه اساسى تنفس بهنگام تلاوت آیات درست نیست؟ پاسخ:
تمامى احکام ترتیل قرآن مجید را که شخص پیامبر اکرم «صلى الله علیه و آله و سلم» بر اساس فرمان الهى «وَ رَتِّلِ ٱلْقُرْءَانَ تَرْتِیلًا» عملاً در تلاوت خود رعایت مى فرمودند و سپس توسط أئمه هدى و در رأس آنان أمیر المؤمنین إمام على بن أبی طالب علیهم الصلاه و السلام، تدوین و تنظیم شد که بحمد الله امروزه در دسترس ما قرار دارد، و ما بر اساس این احکام بایستى قرآن مجید را به امر خداوند «وَ رَتِّلِ ٱلْقُرْءَانَ تَرْتِیلًا»، تلاوت کنیم.
عجیب است که بعضى از آقایان که در رأس أمور قرآنى قرار دارند مدعى هستند که هیچ قانونى در تحریم «نفس دزدى» وجود ندارد.
خداوند تبارک و تعالى در قرآن مجید حدودًا به ۳۰ مورد پیرامون اقامه نماز اشاره فرموده است. از این آقایان سؤال مى کنم: آیا در قرآن نص صریحى براى عدد رکعات نماز یومیه و جزئیات دیگر عبادات وجود دارد؟ عالمان بزرگ شیعه بر اساس سنت رسول خدا و توجیهات أئمه هدى کتاب هاى متعددى در باره عبادات مختلفه نوشته اند. من باب مثال «کتاب الصلوه» که فقط براى نماز نوشته شده است را در نظر بگیرید که مجموعًا بیش از ده هزار صفحه مى باشد. سؤال این است که محتویات این ۱۰۰۰۰ صفحه از کجا آمده ؟ یک پاسخ بسیار کوتاه از قرآن: «مَا ءَاتَاکُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاکُم عَنْهُ فَٱنْتَهُوا». پس از نزول آیه نماز مسلمانان از رسول خدا «صلى الله علیه و آله و سلم» سؤال مى کردند که چگونه نماز بخوانند. رسول خدا «صلى الله علیه و آله و سلم» در پاسخ فرمودند: «صلوا کما رأیتمونى أصلى» یعنى آن طورى که من نماز مى گذارم شما نیز چنین کنید. بنا بر این، سنت رسول الله براى همه مسلمانان حجت است که چگونه عبادات خود را بطور صحیح انجام دهند.
حال باز مى گردیم به اصل مطلب که همان «نفس دزدى» باشد. در رابطه با بحث ما، در تجوید قرآن کریم ۴ حکم وجود دارد که عبارتند از: وصل، وقف، ابتداء و سکت. «وصل» بمعناى تلاوت قرآن مجید است که ضمن آن حروف و کلمات با پیوستگى و بدون جدائى از حرف یا کلمه قبلى و نیز از حرف و یا کلمه بعدى باشد.
«وقف» بمعناى قطع صدا و توقف و ایستادن بر کلمات، براى مدتى کوتاه (حدودًا بین ۱۰ تا ۲۰ ثانیه) و حتمًا نفس تازه کردن مى باشد.
«ابتداء» یعنى شروع تلاوت و یا آغاز دوباره تلاوت است پس از وقف، با شروطى که ذکر شد. و اما «سکت» که ما ۴ مورد آن را در روایت حفص داریم، بمعناى یک وقفه اى بسیار کوتاه (حدودًا ۱ ثانیه) است که بدون نفس کشیدن باشد و دانشمندان آن را «وقفه قصیره من غیر تنفس» مى نامند. در حالت سکت نفس کشیدن مطلقًا ممنوع است.
حال اگر ما حتى در این سکت ها بر خلاف قانون تجوید نفس بدزدیم، از فرمان خدا «وَ رَتِّلِ ٱلْقُرْءَانَ تَرْتِیلًا» تبعیت نکرده ایم و قطعًا بر خلاف فرمان خداوند و رسولش عمل کرده و مآلًا فعل حرام انجام داده ایم. نا گفته نماند که مبناى وقف و سکت بر سکون، و مبناى وصل و ابتداء بر حرکت مى باشد. بنا بر این هرگونه تخطى از این احکام ابدًا جایز نیست و حرام مى باشد.
سؤال مهم دیگرى که در اینجا پیش مى آید: اصلًا چرا این آقایان نفس مى دزدند؟؟؟ این سؤال هیچ پاسخى بجز این که نفس دزدان مى خواهند خود نمائى کنند و به مستمعین خود بگویند که نفس ما زیاد است، وجود ندارد. و وا مصیبتا بر وقتى که مستمعِ غافل بر این عمل قبیح قارى صحه گذارده و از طول نفس تقلبى او حمایت کند و او را به انحراف بیشتر سوق دهد. و نیز بسیارى از قاریان براى صرفه جوئى در نفس، حرف «ها» را از محلى بین مخرج «قاف» و «کاف» تلفظ مى کنند زیرا حرف «ها» در حالت سکون و بویژه زمانى که مشدد است سبب استهلاک مقدار زیادى از نفس مى شود. و این نیز مطلقًا قابل قبول نیست و حرف ها بایستى به فاصله ناچیزى پس از مخرج حرف «همزه» تلفظ شود. لذا نصیحت بنده به این آقایان این است که حتمًا تکنیک صحیح تلفظ حرف «ها» را فرا گیرند.
مشکل دیگر افراط در مسأله مقامات و الحان قرآنى است که بسیارى از قراء را بخود مشغول کرده بطورى که براى آوردن مقامات و نشان دادن نفس طولانى، صحت تلاوت قرآن را مراعات نمى کنند و فقط به فکر شنیدن تشویق مستمعین غافل خود هستند.
در باب تلاوت این چنانى قرآن کریم احادیثى از رسول خدا «صلى الله علیه و آله و سلم» به ما رسیده که یکى از این احادیث را در اینجا ملاحظه مى کنید:
عن حذیفه بن الیمان (رض)، قال رسول الله «صلى الله علیه و آله و سلم»: «ٱقرَءُوا القُرْءَانَ بِلُحُونِ ٱلعَرَبِ وَ أصْوَاتِها، و إیَّاکُم و َلُحُونَ أهْلِ ٱلْفِسْقِ وَ لُحُونَ أهْلِ ٱلکِتابِ و ٱلْکَبَآئِرِ، فإنَّهُ سَیَجِیءُ مِنْ بَعدِى قَومٌ یُرجِّعوُنَ بِٱلْقُرْءَانِ تَرجِیعَ ٱلرَّهْبَانِیَّهِ وَ ٱلنَّوْحِ و َٱلْغِنَآءِ، لا یُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ، مَفْتُونَهٌ قُلوبُهُمْ و َقُلُوبُ ٱلَّذِینَ یُعْجِبُهُمْ شَأنُهُمْ». صدق رسول الله «صلى الله علیه و آله و سلم».
حذیفه بن الیمان از رسول خدا «صلى الله علیه و آله و سلم» نقل مى کند: قال رسول الله «صلى الله علیه و آله و سلم»: قرآن را با نواى شیرین و آواهاى عربى بخوانید و از لحن ها و آواهاى فاسقان و آواى یهود و نصارى پرهیز کنید. و (پس از من) خواهند آمد مردمى که قرآن را مانند آوازه خوانان با نوحه سرائى مى خوانند… آنان قرآن را در گلوهاشان مى چرخانند (مانند چهچه زدن آوازه خوانان) که از حنجره شان تجاوز نمى کند (یعنى به قلبشان نمى رسد). دلهاشان و دل کسانى که از این نوع قرآن خواندن ها خوششان مى آید، فریب خورده مى باشد. و نیز حدیث دیگرى بر همین مضمون است که در پایان اینان را «أُولَٰئِکَ هُمُ ٱلْغَافِلُونَ» خوانده و بهتر است معنى الغافلون را در آیه ۱۷۹ سوره مبارکه الأعراف جستجو کنیم.
وَ ٱلسَّلَامُ عَلَىٰ مَنِ ٱتَبَعَ ٱلْهُدُىٰ
 
محمد تقى مروت – کانادا

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: